Fort pośredni IXa Witzleben

█
Poznańskie fortyfikacje istnieją już ponad 1000 lat – ich historia sięga czasów średniowiecza. W pierwszej połowie XIX wieku powstała potężna twierdza poligonalna. Później, po zjednoczeniu Niemiec, umocnienia rozbudowano w nowoczesnym systemie fortowym. W latach 1876–1886 wokół miasta zbudowano 9 fortów głównych (nr I – IX) i 3 mniejsze forty pośrednie (IVa, VIa i IXa). W latach 1887–1890 pierścień fortyfikacji rozbudowano o kolejne 6 fortów pośrednich nowego typu (Ia, IIa, IIIa, Va, VIIa i VIIIa) oraz kilkadziesiąt schronów dla piechoty, dla artylerzystów i do składowania amunicji. Fortyfikacje były rozbudowywane i modernizowane aż do wybuchu I wojny światowej i w końcu stworzyły skomplikowany system umocnień, zajmujący ogromny obszar o średnicy prawie dziesięciu kilometrów.

█
Forty pośrednie miały narys trapezowy. Ich zadaniem było wspomaganie obrony obszaru między fortami głównymi, dlatego na głównym wale miały stanowiska tylko dla kilku lekkich dział. W tylnej części znajdowały się jednokondygnacyjne koszary oraz główny wjazd z bramą i mostem zwodzonym. Fort był otoczony fosą głęboką na 6 m i szeroką na 9 m, chronioną przez broń przeciwszturmową umieszczoną w kaponierach na narożnikach czołowych oraz przy koszarach. Najważniejsze budowle w forcie były połączone podziemnymi korytarzami.

█
Fort IXa zbudowano w latach 1877–1880. W latach 1887–1888 wzmocniono mury budowli podziemnych. Około 1892 roku na nasypie osiowym w centralnej części fortu zamontowano dwie obrotowe kopuły obserwacyjne piechoty typu W.T.90. W tym samym czasie rozebrano schrony wałowe oraz ziemne poprzecznice, a sam wał przeformowano, dostosowując go do obsadzenia wyłącznie przez piechotę. Na dziedzińcach zbudowano kilka nowych schronów dla załogi, a w 1914 roku także wartownię na drodze krytej. W 1939 roku na lewym barku postawiono betonowy schron obserwacyjno-bojowy. W czasie okupacji zniesiono prawy bark wraz z odcinkiem fosy.

█
Jest to jedyny w Poznaniu niezrujnowany fort pośredni starego typu.

Fort na współczesnym planie Poznania.

Obiekt jest częściowo zagospodarowany. Zwiedzanie wnętrz tylko za zgodą zarządcy. Fragmenty obiektu są opuszczone i potencjalnie niebezpieczne. Osobom bez doświadczenia w turystyce fortecznej zalecane jest skorzystanie z pomocy przewodnika.

Pierwotny wyglądu fortu na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku, po ukończeniu budowy.

Fort był otoczony płotem. Dodatkowymi przeszkodami były zapory z drutu kolczastego na przedstoku (wokół fortu).

W zewnętrznych murach oporowych fosy budowano poprzeczne, sklepione, puste komory ceglane, co zapewniało wiekszą odporność na bombardowanie.

Kaponiera to budowla umieszczona w fosie i przeznaczona do jej obrony.

Z powodu rosnącej siły artylerii ceglane mury wzmacniano warstwą żwirobetonu układaną na amortyzującej poduszce powietrznej, a wejścia osłaniano nadstawkami granitowymi.

Rzadko kiedy datowanie budowy fortu jest takie łatwe: Erbaut 1877–80, Verstärkt 1887–88.

Wejście do jednego ze schronów: im mniejsze, tym trudniej trafić w nie pociskiem.